Artikel ini merupakan sambungan daripada Diet Berkesan Dengan STEM Bahagian 1: Sains dan Teknologi.
Tanpa kehadiran jurutera, keselamatan makanan kita tidak boleh dijamin seperti pelbagai makanan yang dijual di pasaran. Dalam lima puluh tahun yang lalu, teknologi moden telah mengubah keselamatan makanan. Louis Pasteur membangunkan kaedah pempasteuran pada tahun 1864 yang membunuh mikroorganisma berbahaya yang menyebabkan penyakit dalam susu, keju, yogurt dan jus buah. Pempasteuran ialah proses memanaskan makanan pada suhu tertentu untuk jangka masa tertentu, kemudian menyejukkannya sebaik sahaja ia dikeluarkan daripada haba. Beberapa dekad kemudian sehinggalah ke hari ini, kejuruteraan telah memperhalusi proses yang dicipta oleh Louis Pasteur ini.
Pengangkutan makanan adalah satu lagi bidang di mana jurutera telah menyumbang kepada pemakanan. Jurutera telah membangunkan teknologi untuk memantau kawalan suhu bekas makanan tertentu di kapal, kapal terbang dan trak menggunakan satelit. Disebakan usaha ini, pengilang dan pengedar makanan kini boleh mengangkut makanan yang sihat dan berkhasiat dengan selamat ke seluruh dunia.
Body Mass Index (BMI) ialah ukuran untuk mengukur berat badan anda berbanding ketinggian anda. Seseorang itu dianggap kurang berat badan jika BMInya kurang daripada 18.5 kg/m2. Seseorang yang dianggap berat badan unggul harus mencapai sasaran BMI 18.5–24.9 kg/m2. Seseorang individu mempunyai berat badan berlebihan jika BMI mereka adalah 25–30 kg/m2. Orang yang mempunyai BMI 30 atau lebih dianggap obes. Lelaki dewasa memerlukan antara 2,000 dan 2,500 kalori setiap hari, dan perempuan dewasa memerlukan antara 1,600 dan 2,000 kalori setiap hari.
Salah satu cara paling mudah untuk mengurangkan berat badan ialah mengamalkan diet kalori defisit, yang bermaksud bahawa anda makan dan minum lebih sedikit daripada jumlah kalori yang diperlukan setiap hari. KKM telah menyediakan senarai purata kalori hampir kebanyakan makanan yang mudah didapati dan diminati oleh rakyat Malaysia. Dalam tempoh empat hingga lapan jam selepas makan, badan kita mula menyimpan tenaga atau kalori daripada makanan sebagai lemak. Oleh itu, untuk membakar kalori, kita juga perlu mengimbangi sebahagian besar makanan kita dengan aktiviti fizikal yang kerap. Matlamatnya adalah untuk mengelakkan badan menyimpan lemak berlebihan yang berbahaya.
Berat badan boleh meningkat jika anda tidak bersenam atau makan terlalu banyak. Sehubungan itu, kita juga perlu mengenal pasti jumlah kalori yang diperlukan oleh tubuh kita dalam keadaan rehat mengikut berat, tinggi, dan umur (tanpa aktiviti fizikal) dipanggil Basal Metabolic Rate (BMR). Sebaliknya, Daily Calorie Requirements (DCR) ialah jumlah kalori yang diperlukan oleh tubuh kita apabila kita melakukan aktiviti fizikal.
Semua proses kimia yang berlaku di dalam badan anda untuk mengekalkan kehidupan dipanggil metabolisme. Ia adalah proses yang membolehkan seseorang bernafas, mengepam darah, memastikan otak sihat, dan mengekstrak tenaga daripada makanan mereka. Apabila umur kita semakin meningkat, berat badan kita juga mudah meningkat, tetapi ia biasanya disebabkan oleh kurang aktiviti fizikal atau senaman berbanding semasa kita masih muda dan bertenaga. Ini bermakna lebih sedikit kalori dibakar setiap hari. Oleh itu, kita boleh mengalami kehilangan jisim otot kerana kita mempunyai lebih sedikit jisim badan tanpa lemak. Ini menyebabkan metabolisme kita menjadi lebih perlahan.
Latihan kardiovaskular yang bertujuan untuk membakar kalori dan latihan kekuatan yang bertujuan untuk mengekalkan atau membina otot membolehkan pertahanan yang sangat baik terhadap kenaikan berat badan yang berkaitan dengan umur. Oleh itu, adalah mitos bahawa penuaan melambatkan metabolisme kita.
Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM) juga telah memperkenalkan konsep pemakanan ‘suku suku separuh’. Konsep ini bertujuan untuk menjadikan lebih mudah untuk melihat jenis makanan yang berbeza dalam pinggan semasa waktu makan. Kita membahagikan pinggan kita kepada tiga bahagian secara amnya. Suku pinggan yang mengandungi sumber karbohidrat. Suku pinggan mengandungi kedua-dua protein dan lemak. Manakala separuh pinggan dengan sumber sayur-sayuran dan buah-buahan.
Natijahnya, dalam dunia yang semakin berkembang ini, konsep bidang kejuruteraan, terutamanya kejuruteraan makanan, turut menyumbang ke arah amalam diet yang berkesan. Selain itu, dengan menggunakan prinsip perancangan yang boleh diukur dan merancang program senaman yang sesuai dengan keperluan individu, seseorang boleh meningkatkan keberkesanan senaman dan mengoptimumkan hasil penurunan berat badan. Dengan menggabungkan semua elemen ini, idea STEM bukan sahaja membantu individu menurunkan berat badan dengan berkesan tetapi juga meningkatkan pemahaman mereka tentang kesihatan keseluruhan. Pendekatan bersepadu ini membolehkan seseorang mencapai matlamat penurunan berat badan mereka dengan lebih baik dan melaksanakan perubahan gaya hidup yang mampan untuk kesejahteraan yang lebih baik dalam jangka panjang.
Disediakan oleh:
Profesor Madya Dr Abdul Halim Abdullah
Sekolah Pendidikan
Fakulti Sains Sosial dan Kemanusiaan
Universiti Teknologi Malaysia (UTM)
Johor Bahru, Johor.
013-3740024
